چهارشنبه سوری یکی از جشن های ایرانیان است که در آخرین شب سه شنبه سال بهانه ای برای دورهم جمع شدن خانواده و دوستان می‌شود. بعضی ها در خانه می‌نشینند و جشن می‌گیرند، برخی دیگر نیز به خیابان ها رفته و به همراه دیگران از این شب لذت می‌برند.
در گوشه و کنار سرزمین چهار فصلمان رسم و رسوم مختلفی برای این شب وجود دارد که چهارشنبه سوری را به نوعی خاص و متمایز از سایر جشن ها کرده است. اگر موافق هستید برخی از این رسوم را با هم مرور کنیم و در این باره اطلاعات بدست بیاوریم.
انواع رسوم چهارشنبه سوری
- بوته افروزی
- کوزه شکنی
- قاشق زنی
- شال اندازی
- فال گوش ایستادن
- شاهنامه خوانی
- آجیل چهارشنبه سوری
بوته افروزی
در زمان های قدیم رسم بر این بود که خانواده ها تمام خار و گزنه و بوته های اضافی که در خانه داشتند را جمع می‌کردند و پس از غروب خورشید آتشی به پا کرده و از روی آن می‌پریدند و ضعف و بیماری خود را به آتش سپرده و از قرمزی آن جان تازه ای برای خود دست و پا می‌کردند. در آخر گرد و غبار آتش را بیرون از خانه برده و به آب می‌سپرند تا تمام درد و ضعف را از خانه دور کنند.
در حال حاضر نیز مردم آتشی در کوچه و خیابان به پا کرده و از روی آن می‌پرند اما مانند بسیاری از رسوم دیگر این رسم نیز بسیار کمرنگ شده است و بیشتر سر و صدای ترقه بازی می‌شنویم تا شادی و سرخوشی مردم.
کوزه شکنی
از دیگر رسوم قدیمی این شب کوزه شکنی بود به این صورت که اعضای خانواده کوزه ای برداشته و داخ آن مقداری نمک و زغال و سکه می‌انداختند و هر کدام یک بار کوزه را دور سر خود چرخانده و نفر آخر آن را از پشت بام به کوچه می‌انداختند و می‌گفتند: درد و بلای ما بره تو کوزه و بره تو کوچه.
قاشق زنی
در این رسم دختران و پسران جوان ادری بر سر خود می‌کشیدند تا شناخته نشوند و به خانه دوستان و همسایگان خود می‌رفتند. قاشق و کاسه ای که در دست داشتند را به هم می‌زند تا صاحبخانه آمده و کاسه آن ها را با آجیل و شیرینی و پول پر کند.
شال اندازی
قدیم الایام اینگونه بود که جوان ترها از لوله دودکش یا پشت بام خانه ها به سمت پنجره چادر یا شالی را دراز می‌کردند و منتظر می‌شدند تا از صاحبخانه هدیه ای دریافت کنند. این رسم هنوز در برخی از شهرها و روستا ها پابرجا مانده است اما مانند رسوم دیگر روبه فراموشی است.
فال گوش ایستادن
در این مراسم دختران جوان نیت می‌کردند و جواب نیت خود را با گوش دادن به حرف های رهگذران تعبیر می‌کردند.
شاهنامه خوانی
در شب چهارشنبه سوری مانند شب یلدا در خانه بزرگان خانواده جمع می‌شوند و اگر کسی بتواند سازی می‌نوازد و دیگری شاهنامه می‌خواند. شاهنامه ای که اثر فردوسی بزرگمان است و می‌توان از شعر های آن درس های بسیاری آموخت.
آجیل چهارشنبه سوری
از رسم های دیرینه این شب تهیه و خوردن آجیل است. این آجیل شباهتی به آجیل مشکل گشا نیز دارد چرا که به آن نقل و شکر پنیر و این قبیل خوراکی ها نیز اضافه می‌کنند. به اعتقاد مردم خوردن این آجیل در چهارشنبه سوری باعث شگون و خوش یمنی است.
از دوران بچگی به یاد دارم که در این شب همگی لباس های نو می‌پوشیدیم و به خانه عمه و مادربزرگ می‌رفتیم تا عیدی آن ها را اداده و در عوضش عیدی بگیریم و چخه ذوقی برای نشان دادن لباس های عیدمان به یکدیگر داشتیم. کاش هیچوقت این رسوم کمرنگ نمی‌شدند و می‌توانستیم همیشه شادی کودکانه را تجربه کنبم.
